نمایش مبدأ برای توحید در حاکمیت

{{شروع متن}}
{{شاخه
 | شاخه اصلی = کلام
 |شاخه فرعی۱ = آفریدگار
 |شاخه فرعی۲ = توحید و ادله آن
 |شاخه فرعی۳ =
}}

{{سوال}}
آیا توحید در حاکمیت یکی از اقسام توحید است یا همان توحید افعالی یا در رابطه با آن است؟
{{پایان سوال}}

{{پاسخ}}
توحید افعالی به معنای این است که مبدأ وقوع همه افعال در عالم از جانب خدای متعال است و او در تمامی شئون مستقل است و به هیچ موجود دیگری در افعالش وابسته نیست. توحید در حاکمیت و تشریع نیز به این معنا است که اداره امور و تسلط بر جان و مال جمیع موجودات در دستان خداست. بنابر این نسبت بین این دو توحید عموم مطلق می‌شود به این معنا که توحید در حاکمیت و تشریع از مصادیق همان توحید افعالی است، به بیان دیگر توحید افعالی بر اقسامی است که یکی از این اقسام توحید در حاکمیت و تشریع می‌باشد.

== توحید افعالی ==
در دیدگاه حکیمان و متکلمان مسلمان، [[خداوند]] افزون بر آن که دارای صفات کمال است مبدأ وقوع افعال نیز هست. بر این اساس آفرینش، روزی دادن، تدبیر امور مخلوقات، بخشایش و… در زمره افعال الهی قرار می‌گیرند. از سوی دیگر جهان هستی صحنه وقوع افعال و ظهور آثار بسیار متنوعی است که مبدأ آن در نگاه نخست مخلوقات خداوند است. در نگرش توحیدی اسلام، تنها مؤثر حقیقی و مستقل در عالم ذات مقدس خداوند است و جز او هیچ موجود دیگری فاعلیت تام و مستقل ندارد و این همان گوهر توحید افعالی است.<ref>سعیدی مهر، محمد، آموزش کلام اسلامی، انتشارات طه، ج ۱، ص ۱۰۰.</ref>

توحید افعالی از نظر قرآن کریم یعنی هیچ مؤثر مستقلی در عالم غیر از خدای سبحان نیست و قیمومیت هستی، آفرینش، مالکیت، ربوبیت، رازقیت و ولایت که هر یک بر دیگری مترتب است منحصراً از آن خداست.<ref>ربانی گلپایگانی، علی، تخلیص الالهیات، ص ۶۳.</ref>

== توحید در حاکمیت و تشریع ==
اعتقاد به این که در جهان هستی یگانه قانونگذار (مشرّع) شایسته و تام، خداوند متعال می‌باشد و کسی غیر از او نیست که مستقل از او و در عرض تشریع الهی برای تنظیم حیات بشری قوانینی صادر کند. بنابر این تشریع و جعل احکام و تکالیف اولاً و بالذات از شؤون خداوند متعال است و قانون گذاری مراجع دیگر تنها در صورتی اعتبار دارد که در عرض قوانین و تشریعات الهی قرار نگیرد و مخالف آن نباشد.

حاکمیت که به معنای تسلط بر جان و مال انسان‌ها و اداره امور جامعه است نیز از شؤون خداوند است. تنها حاکم مستقل و حقیقی اوست و حاکمیت دیگران تنها در سایه اذن الهی اعتبار دارد. بنابر این چون حق قانونگذاری و تشریع و اعمال و اجرای قوانین (حاکمیت) از آن اوست دیگران نمی‌توانند در عرض خداوند چنین مسندی را صاحب بشوند بلکه باید به اذن و اراده او باشد.<ref>سعیدی مهر، محمد، آموزش کلام اسلامی، ج ۱، ص ۱۲۱.</ref>

== نسبت بین توحید افعالی و توحید در حاکمیت ==
توحید افعالی و توحید در حاکمیت بی تردید از نظر معنایی مساوی نیستند. به هر حال به نظر می‌رسد از لحاظ معنا و مفهوم بین توحید افعالی و توحید در حاکمیت رابطه اعم و اخص برقرار است بدین معنی که توحید افعالی عام است و توحید در حاکمیت خاص است و یکی از اقسام توحید افعالی است. چرا که یکی از افعال الهی مقام و فعل حاکمیت او بر تمام عالم است لذا زیر مجموعه توحید افعالی است.

به بیان بهتر توحید افعالی خود دارای اقسامی است مثل؛ توحید در حاکمیت، توحید در ربوبیت و توحید در تشریع. به عبارت دیگر توحید افعالی خداوند عام است و تمام افعال خداوند را در بر می‌گیرد ولی توحید در حاکمیت خاص است و تنها برخی از افعال خداوند را دربر می‌گیرد.

{{پایان پاسخ}}

{{مطالعه بیشتر}}

==مطالعه بیشتر==
* مثال‌های زیبای قرآن، حضرت آیت الله مکارم شیرازی، ج ۲.
* توحید در قرآن، تفسیر موضوعی، حضرت آیت الله جوادی آملی.
* مجموعه آثار شهید مطهری، ج ۲، نگرشی به جهان بینی توحیدی.
* آموزش عقاید، حضرت آیت الله مصباح یزدی.
{{پایان مطالعه بیشتر}}

== منابع ==
{{پانویس}}

{{تکمیل مقاله
 | شناسه = شد
 | تیترها = شد
 | ویرایش = شد
 | لینک‌دهی = شد
 | ناوبری =
 | نمایه =
 | تغییر مسیر = شد
 | بازبینی =
 | تکمیل =
 | اولویت = ب
 | کیفیت = ب
}}
{{پایان متن}}