نمایش مبدأ برای انگیزه‌های جعل حدیث

{{ویرایش}}
{{شروع متن}}
==انگيزه‌ها و اسباب وضع حديث==

اين بحث دامنه دار است ولي به لحاظ رعايت اختصار بعضي از مهم‌ترين انگيزه‌ها و اسباب وضع حديث ذكر مي‌شود:

۱. دشمني با اسلام و انتقام جويي از آن: دشمنان وقتي گسترش روز افزون اسلام را ديدند و از مقابله مستقيم با آن ناتوان شدند به فكر چاره افتادند و براي انتقام از اسلام عده‌اي از متفكران آنها مانند: كعب الاحبار و وهب بن منبه يهودي، ابن جريح و تميم‌داري مسيحي، سيف بن عمر و ابن ابي العوجا مانوي به ظاهر مسلمان شدند و با ساختن احاديث دروغين كينه خود را به اسلام نشان دادند.<ref>رك: زين العابدين، قرباني، علم حديث و نقش آن در شناخت و تهذيب حديث، قم، انصاريان، چاپ سوم، ۱۳۷۸، ص۶۶.</ref> براي نمونه «ابن ابي العوجا» به هنگام اعدامش گفت: «مرا از كشته شدن چه باك، در حاليكه چهار هزار حديث كه حرام را حلال و حلال را حرام مي‌كرد ساختم و وارد دين شما كردم.» و حماد بن زيد نيز گفته است: «زنادقه چهارده هزار حديث ساخته و به پيامبر و اولياء الهي نسبت داده‌اند.»<ref>اضواء علي السنه المحمديه، همان، ص۱۴۴.</ref>

۲. انگيزه سياسي: حكامي كه به ناحق بر مسند قدرت تكيه زده بودند و خود را خليفه رسول الله مي‌دانستند ناچار بودند به گونه‌اي به اعمال قدرت خود مشروعيت ببخشند و چون هيچ سخني از پيامبر(ص) در تأييد خود در دست نداشتند بلكه سخنان فراواني عليه خودشان و به نفع اهل بيت(ع) از پيامبر(ص) وجود داشت، رو به وضع و جعل حديث براي اين منظور كردند مثلاً براي توجيه غصب فدك حديثي ساخته و به پيامبر(ص) نسبت دادند كه: «ما پيامبران چيزي به ارث نمي‌گذاريم و هر آنچه از ما باقي بماند صدقه است»<ref>مسلم نيشابوري، صحيح مسلم، بيروت، دارالفكر، بي تا، ج۵، ص۱۵۲.</ref> كه اين مطلب به جهت مخالفت با قرآن<ref>نمل / ۱۶.</ref> جعلي بودنش واضح است و نيز معاويه روند احاديث ساختگي را به اوج رساند و در عرصه‌هاي مختلف به جعل حديث دامن زد.<ref>رك: ناصر، رفيعي محمدي، درسنامه وضع حديث، قم، مركز جهاني علوم اسلامي، چاپ اول، ۱۳۸۴، ص۶۰ ـ ۷۲.</ref> و همچنين در زمان ساير امويان اين وضع ادامه داشت و راويان دين فروش در زمان عبدالملك بن مروان در فضائل امويان و سوابق آنها و طعنه به علي(ع) روايات زيادي ساختند.<ref>رك: ابن ابي الحديد، شرح نهج‌البلاغه، تحقيق محمد ابوالفضل ابراهيم، بي جا، داراحياء الكتب العربيه، بي تا، ج۱۱، ص۴۶.</ref> عباسيان نيز از قافله عقب نماندند و براي مشروعيت بخشيدن به حكومت خود احاديثي را جعل كردند.<ref>رك: درسنامه وضع حديث، همان، ص۷۲ ـ ۷۳.</ref>

۳. انگيزه‌هاي فرهنگي: اقوام مختلفي به اسلام گرويدند و بعد از پيامبر(ص) مذاهب مختلفي پديد آمد و بعضي از اين اقوام و مذاهب براي اثبات برتري خود و بي اعتبار كردن رقباي خود به جعل حديث دست زدند براي نمونه حنفي‌ها، مالكي‌ها و شافعي‌ها هر كدام در فضايل رهبران و امامان فقهي خود رواياتي را جعل كردند.<ref>رك: اميني، عبدالحسين، الغدير، بيروت، دارالكتاب العربي، ۱۳۷۹، ج۵، ص۲۷۷ ـ ۲۸۷.</ref>

۴. انگيزه‌هاي خيرخواهانه: برخي از دين داران نادان به گمان خدمت به دين ،احاديثي را ساخته و به معصومان(ع) نسبت دادند كه بيش‌تر روايات مجعول اينها درباره فضائل سوره‌ها و آيات قرآن و ذكر پاداش اعمال خير و ... است كه به منظور ترغيب مردم به قرائت قرآن و انجام كارهاي خير و ترك محرمات بوده است.<ref>رك: علم حديث و نقش آن در شناخت و تهذيب حديث، همان، ص۷۲ ـ ۷۳؛ درسنامه وضع حديث، همان، ص۱۵۱ ـ ۱۵۷؛ اضواء علي السنه المحمديه، همان، ص۱۳۸.</ref>

==منابع==
<references />
{{شاخه
 | شاخه اصلی = 
|شاخه فرعی۱ = 
|شاخه فرعی۲ = 
|شاخه فرعی۳ = 
}}
{{تکمیل مقاله
 | شناسه = 
 | تیترها = 
 | ویرایش = 
 | لینک‌دهی = 
 | ناوبری = 
 | نمایه = 
 | تغییر مسیر = 
 | ارجاعات = 
 | بازبینی = 
 | تکمیل = 
 | اولویت = 
 | کیفیت = 
}}
{{پایان متن}}